“We moeten verder dur­ven kijken dan urban mobil­i­ty en organentransport”

Steven Luys, CEO van dronefabriek Exail, uit Oostende, maakt met zijn drones de wereld een stuk veiliger. Hij bespreekt de toekomstmogelijkheden voor West-Vlaanderen en blikt vooruit op de impact van drones op ons dagdagelijks leven. “Drones en robots zullen ons leven gemakkelijker maken.”

In 2019 tekende Exail, toen nog onder de naam ECA Group, samen met Naval Group een contract ter waarde van bijna 2 miljard euro voor de bouw van twaalf nieuwe mijnbestrijdingsvaartuigen met bijhorende drones voor de Belgische en Nederlandse marine. Exail neemt de bouw van honderd onderwater- en varende drones voor zijn rekening.

Wat was het revolutionaire aan deze opdracht?

“Onze Belgische marine is niet zo groot en werkt nauw samen met de Nederlandse marine. Toch is ze wereldwijd erkend als de nummer één op vlak van ontmijning op zee. Met deze nieuwe ontmijningsschepen gaan ze nog een stapje verder. In tegenstelling tot vroeger moet de bemanning van de mijnenveger niet langer het mijnenveld in en lopen ze dus geen enkel risico meer. Het moederschip zoekt met sonar de mijnen en lost vanop afstand autonome, onbemande varende boten. Deze varende drones zijn uitgerust met drie soorten onderwaterdrones die de mijnen opsporen, identificeren en vernietigen. Ontmijning gebeurt zo veiliger, goedkoper en efficiënter. De hele wereld kijkt met argusogen naar deze primeur. Als wij deze opdracht tot een goed einde brengen, palmen we meteen ook de rest van de markt in.”

Bij het bekendmaken van deze deal en bij de start van de dronefabriek kreeg ECA Group heel wat persaandacht. Maar recent kondigden jullie de naamswijziging naar Exail aan?

“Onze Franse hoofdaandeelhouder heeft iXblue, een bedrijf gespecialiseerd in navigatieoplossingen, overgenomen. Daardoor gaan we samen voortaan als Exail door het leven. Klein beetje vervelend voor onze marketing maar onze naamsbekendheid bouwen we wel weer op met ons mooi verhaal.”

Denkt u dat West-Vlaanderen koploper kan worden in de dronesector?

“West-Vlaanderen heeft alleszins heel wat interessante troeven. Meeste mensen denken automatisch aan vliegende drones maar uiteraard zijn er ook rijdende, varende en duikende drones. Voor maritieme drones heb je de zee nodig en dan kom je automatisch uit bij onze provincie. In Oostende heb je een perfect ecosysteem met veel potentieel. Deze haven specialiseert zich als zeehaven op nicheactiviteiten zoals bijvoorbeeld de bouw van windmolenparken. Het VLIZ werkt met drones, net als het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) met het MRCC (Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum). De nabijheid van een internationale, professionele luchthaven met permanente aanwezigheid van brandweer en luchtverkeersleiding biedt dan weer mogelijkheden voor de ontwikkeling van vliegende middelgrote drones. De legerbasis van Lombardsijde kan gebruikt worden voor het testen en inzetten van rijdende drones en ook de basis van Koksijde kan een nieuwe invulling krijgen. Bovendien telt West-Vlaanderen met vooral VIVES/VLOC, UGent en Howest opleidingsinstellingen die met nieuwe opleidingen inspelen op de ontwikkeling van deze sector.”

Wat zijn de grootste uitdagingen voor de dronesector de komende jaren?

“Om de dronecluster in West-Vlaanderen verder uit te bouwen, moeten we de autoriteiten mee aan boord krijgen. Vooral op vlak van regelgeving. Minister Van Quickenborne heeft recent een nieuw KB laten stemmen waardoor het testen van onbemande varende drones in de Noordzee gemakkelijker wordt. Maar de uitdaging zit vooral in het domein van de vliegende drones. Daar zijn we ondergeschikt aan de federale en Europese wetgeving. Als West-Vlaanderen de dronesector au sérieux wil nemen dan moeten we meer gesegregeerd luchtruim boven de zee creëren zoals in Sint-Truiden boven land het geval is.”

Professor Joachim De Vos, gespecialiseerd in innovatie, vertelde dat er in de Verenigde Staten al vliegende autonome drones voor pakjesverdeling en zelfs personenvoer in het straatbeeld opduiken.

“De aangepaste wetgeving is een noodzakelijke voorwaarde om succes te hebben met vliegende drones. Op dat vlak hinken we een stuk achter. Maar er zijn ook nog andere businessmogelijkheden voor drones. Dronetoepassingen voor beveiliging en militaire doeleinden bijvoorbeeld worden in Vlaanderen onderbelicht. We hebben een historisch angst voor de ontwikkeling van al wat militair gelinkt is. Daardoor missen we businesskansen voor varende, rijdende en vliegende drones. Ik heb begrip voor die terughoudendheid maar ook op defensief vlak zijn er mooie opportuniteiten. Bijvoorbeeld om de veiligheid van zeeën en havens te waarborgen met behulp van dronetechnologie.”

Welke toepassingen voor drones ziet u nog voor West-Vlaanderen?

“We moeten verder durven kijken dan klassieke use cases zoals urban mobility en organentransport. De helft van de wereld werkt hier al op. Wij hebben in Vlaanderen geen grote steden, moeten wij dan ook inzetten op pilootloze urban mobility drones? Beter specialiseren we ons in een bepaalde niche. Vlaanderen is een logistiek en energieknooppunt, levering van pakjes door drones kan helpen om het fileleed te verminderen. Ook voor intensieve landbouw zijn er specialisatiemogelijkheden. Ik zie ook heel wat mogelijkheden voor military en security. Onze Noordzee wordt druk bevaren en er zijn heel wat windmolenparken en strategische gaspijpleidingen voor onze kust.”

Hoe ziet de dronesector eruit in 2050?

“In één woord fantastisch. De rekenkracht van computers, algoritmes, verfijnde sensoren en artificiële intelligentie zal alleen maar toenemen. Dat zal voor een stroomversnelling zorgen met ongekende mogelijkheden voor drones met een veel hogere autonomie. Ons dagelijks leven zal drastisch veranderen omdat veel van ons werk door drones uitgevoerd zal worden. Robots zullen het werk van mensen op een intelligente manier lichter maken waardoor het leven een stuk makkelijker wordt.”

Klinkt allemaal heel veelbelovend. Is er ook een keerzijde van de medaille?

“Ja, we moeten nadenken over de ethische kwestie. De intelligentie van robots en drones mogen we niet zomaar ongebreideld en ongecontroleerd laten oplopen. We moeten hier controle over blijven uitoefenen en een goede balans vinden. Want we mogen geen gevaar voor onszelf creëren. Maar dat we zullen moeten leren samenleven met robots en geavanceerde technologie is een feit.”

Wat zijn de ambities van Exail tegen 2050?

“Wereldwijd willen wij de koploper zijn op vlak van ontmijning worden en blijven. We willen onze nieuwe manier van ontmijnen samen met de Belgische marine wereldwijd promoten. Onze R&D-afdeling moet blijven zoeken naar nieuwe oplossingen om optimaal te ontmijnen. De efficiëntie van onze drones verhogen en de onderlinge communicatie verbeteren. Zo kan onze toolbox mee evolueren om stelselmatig nieuwe bedreigingen aan te kunnen en de wereld een stukje veiliger te maken. We ontwikkelen nu bijvoorbeeld een nieuw laagfrequent sonarsysteem om mijnen te detecteren die door de getijdewerking in de zeebodem ingegraven werden. Mijnen die verzanden zijn niet meer gevaarlijk maar na een storm kunnen ze opnieuw aan het oppervlak verschijnen. Onze nieuwe sonar zal die ingegraven mijnen toch kunnen detecteren vooraleer ze weer gevaarlijk worden.”

Vindt u dat er te weinig wordt ingezet op innovatie?

“Als West-Vlaanderen een toonaangevende rol wil spelen, moeten we op een doordachte manier meer inzetten op hightech innovatie. En waarom niet meer inzetten op de maritieme sector als we de Noordzee als belangrijkste troefkaart hebben? In onze provincie en vooral in het noorden van West-Vlaanderen zijn er weinig hoogtechnologische bedrijven. We zouden liever zien dat meer hightech bedrijven deze unieke, lokale cocktail gebruiken om hun strategie uit te bouwen zodat onze kenniscluster hier sterker wordt. Lokale ingenieurs en technici die hier wonen zijn vaak verplicht om een job in de driehoek Brussel, Gent en Antwerpen te zoeken. Meer hoogtechnologische bedrijven in onze provincie zal deze mensen en hun kennis hier houden. Onze mensen komen uit alle windstreken. We hebben Vlamingen, Walen, Fransen, Spanjaarden en Algerijnen in dienst. Ze wonen en werken en hier graag en staan niet elke dag in de file. Maar we blijven altijd op zoek naar talent. We hebben ook een mooi project en verhaal aan te bieden. Dus ben je afgestudeerd en ben je op zoek naar een mooie uitdaging, zoek niet verder en contacteer ons!”

Jullie testen momenteel ook een proefproject op onze Blue Accelerator?

“Ja, we testen een dockingstation om met radiosignalen drones op afstand te besturen. Als we de haven van Oostende met dit systeem uitrusten, hebben we wereldwijd een groot voordeel. We zijn trouwens van plan om in de toekomst nog gebruik te maken van de Blue Accelerator. Het is fantastisch om zo’n maritiem testplatform in de buurt te hebben.”

Een van de zeven sleutels tot succesvol innoveren van Joachim De Vos was het volgende: ‘leer methodologisch in de toekomst kijken en je op de juiste manier voor te bereiden op het ondenkbare’. Passen jullie dit ook toe in jullie innovatiestrategie?

“We zijn pas drie jaar in België bezig en nog niet matuur genoeg om een perfecte, toekomstgerichte innovatiestrategie uit te werken. Onze huidige strategie houdt nu vooral rekening met het ecosysteem waarin we ons bevinden. We stellen ook vast dat het belang van military en security toeneemt. Er is een collectief besef dat het vredesdividend, opgebouwd na de val van de Berlijnse muur, nu opgebruikt is. De Westerse wereld moet meer inzetten op zich beschermen tegen bedreigingen van buitenaf. De huidige economische crisis is bijna uitsluitend te wijten aan het de oorlog in Oekraïne, die bij ons heel voelbaar is door de onzekerheid van bevoorrading van gas, olie én elektriciteit. Het gevolg van een militaire beslissing van een vreemde mogendheid. En onze Belgische marine is momenteel wereldwijd dé specialist in ontmijning. Dat zijn de elementen waar we moeten en zullen op inspelen en die onze strategie vormgeven.”