Big data brengt gren­sar­beid in real time in kaart

Al 30 jaar werken de Provincie West-Vlaanderen en het Département du Nord nauw samen om sociale, economische en culturele uitdagingen in de grensregio aan te pakken. Eén van deze uitdagingen is de grensoverschrijdende mobiliteit en tewerkstelling.

Uit administratieve bronnen weten we dat ongeveer 13.400 Fransen de trip naar West-Vlaanderen maken om er aan de slag te gaan. In de periode 2009-2019 is de grensarbeid richting West-Vlaanderen trouwens met 22,6% toegenomen (bron: Steunpunt Werk).

Maar bij zowel werkgeversorganisaties als overheden komen nog andere vragen naar boven:

1. Waar komen deze grenswerkers precies vandaan?
2. Waar werken ze?
3. Hoe komen zij onze provincie binnen?

Tot voor kort waren we afhankelijk van administratieve bronnen om hier een antwoord op te formuleren. Deze bronnen hebben echter een aantal beperkingen en kennen ook een achterstand in de aanlevering van de cijfers.

Big data

De opkomst van big data, als nieuwe bron van informatie, bood hier een oplossing. Aan de hand van mobiele telefonie-gegevens kunnen namelijk bewegingsstromen gedetailleerd in kaart worden gebracht.

Dankzij het project Grenzeloos Competent kon POM West-Vlaanderen met deze data experimenteren en nagaan of dit nieuwe inzichten kan opleveren in het fenomeen grenswerk in de regio Noord-Frankrijk - West-Vlaanderen.

Orange (voor de Franse regio) en Proximus (voor de West-Vlaamse regio) leverden de data aan. Deze twee partners volgen gedurende een jaar de geanonimiseerde Franse telefoonkaarten om zo de stroom vanuit de woonplaats (Frankrijk) richting de grens en de werkplaats (West-Vlaanderen) in kaart te brengen.

Enkele opvallende conclusies

• Hoewel Franse grenswerkers gemiddeld genomen dicht bij de grens wonen, zijn zij wel bereid om zich tot vrij ver in West-Vlaanderen te verplaatsen voor hun job, zelfs tot in Brugge. De snelle verbinding via de E403 en de werkgelegenheid in de Zeehaven van Brugge spelen hierin zeker een rol.
• In Ieper, Veurne en Staden werken de meeste grenspendelaars. In de cijfers op basis van administratieve data komt Waregem daar nog bij.
• De belangrijkste grensovergangen situeren zich langs de grote snelwegen: de drukste grensovergang in het noorden is bij Ghyvelde, De Panne en Veurne waar de E40 overgaat in de A16. Ook Godewaersvelde, Poperinge en Heuvelland kennen een grote stroom; via diverse N-wegen met Frankrijk. In de grensregio Halluin, Neuville, Tourcoing en Menen zien we ook een sterk druktebeeld waar de E17 overgaat in de A22. Deze resultaten bevestigen ook dat grenswerkers zich voor het overgrote deel via de auto verplaatsen.

Over de methodologie

Onze statistische partner Institut National de la Statistique et Etudes Economiques (INSEE) Hauts-de-France ging aan de slag met de aangeleverde datasets van Orange en Proximus en zette deze af tegen de beschikbare data afkomstig uit de volkstelling van 2018 (meest recente op dit moment).

Grensoverschrijdende bewegingen meten aan de hand van big data zoals telefoniegegevens heeft veel kennis bijgebracht rond de mogelijkheden en beperkingen die deze vorm van data met zich meebrengen.

Uit deze eerste dataset zien we bevredigende resultaten die ook gelijklopen met de data afkomstig uit een administratieve bron. Rekening houdende met hun beperkingen kunnen deze data een duidelijke verrijking zijn, maar - net omwille van de beperkingen – kunnen zij de bestaande administratieve bronnen zeker niet vervangen.

Deze studie kreeg de financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, via het Interreg France-Wallonie-Vlaanderen programma.