“Meer organ­isa­tienetwerken om uitdagin­gen en com­plex­iteit van deze wereld het hoofd te bieden”

We leven in een wereld die almaar sneller gaat en waarin complexiteit en onzekerheid kernwoorden zijn geworden. Of hoe dit met een goed klinkend acroniem tegenwoordig wordt samengevat: de VUCA-wereld (Volatile, Uncertain, Complex, Ambigious; nvdr). We staan hierdoor voor grotere uitdagingen, waaraan ook onze bedrijven het hoofd moeten kunnen bieden. Maar niemand kan op alles alleen een antwoord vinden, daarom pleit hoogleraar Bart Cambré voor meer organisatienetwerken tussen bedrijven.

Nieuwe uitdagingen

“Je moet het maar doen als organisatie tegenwoordig”, begint Bart Cambré zijn betoog, “snel een antwoord klaar hebben voor uitdagingen die nieuw zijn, die zich vroeger nooit hebben gesteld — of toch niet in de mate waarin ze zich nu opdringen”. Denk maar aan de snelle klimaatopwarming of de kloof tussen arm en rijk , bijvoorbeeld. Of nog: de verregaande digitalisatie en nood aan continue innovatie.

Om hiermee om te gaan, is een nieuw soort samenwerkingsverband nodig, volgens de vicedecaan van de Antwerp Management School en hoogleraar aan de Universiteit van Antwerpen. Cambré: “We zien meer en meer dat bedrijven enkel bepaalde zaken kunnen aanpakken door samen te werken in organisatienetwerken: iedereen blijft z’n onafhankelijkheid behouden maar deelt informatie, kennis of technologie om samen een doel te bereiken.”

Dat doel is belangrijk, volgens Cambré. “Dat is het verschil met andere samenwerkingsvormen, waarbij efficiëntie vaak centraal staat. Bedrijven werken in die gevallen samen om meer te kunnen doen met dezelfde hoeveelheid middelen of zelfs meer te doen met minder middelen”, legt de hoogleraar uit. Bij een organisatienetwerk is effectiviteit het belangrijkste: samen een bepaald doel halen. “Eigenlijk verlaten we hier een beetje 250 jaar aan economisch denken”, lacht Cambré, “want efficiëntie staat hierbij dus niet op de eerste plaats.”

Bezint eer ge begint

Goed, je hebt een doel — een product, dienst of missie — waarvan je weet dat je het niet alleen kunt bereiken omdat je niet voldoende middelen of expertise hebt. Maar waarom zou je dan een organisatienetwerk opzetten en niet gewoon, bijvoorbeeld, de expertise zelf in huis halen? “Dat is inderdaad de klassieke manier om iets aan te pakken: een expert vast in dienst nemen, fuseren met een ander bedrijf of zelfs eentje overnemen. Dat lukt voor heel wat zaken, maar niet voor alles. Vooral niet voor complexe issues, omdat je net daarvoor zoveel meer kennis, tools en geld nodig hebt.”

En dus ook: meer bedrijven. “Een fusie tussen twee bedrijven valt nog te doen, maar begin maar eens tientallen bedrijven te fuseren om één uitdaging aan te pakken. En dan zit je nog met verschillende andere issues die ook een aanpak nodig hebben”, klinkt het bij Bart Cambré. Een organisatienetwerk is dus een goede manier om bedrijven te laten samenwerken op vlak van innovatie, internationalisaties, leveren van maatwerk aan de eindklant …maar evengoed ook klimaatuitdagingen of social issues.

Al wil Cambré daarmee niet gezegd hebben dat nu elk bedrijf maar voor om het even wat een netwerk moet gaan vormen. “Bezint eer ge begint”, zegt de hoogleraar. Het is een zin die hij steevast laat vallen tijdens zijn module ‘Succesvol Samenwerken’, een onderdeel van deMasterclass Exponential Transformation van POM West-Vlaanderen. “Ja, het is een goede manier van samenwerken en informatie en risico’s te delen om een doel te bereiken. Maar het is ook moeilijk en complex. Doe het dus alleen als het niet anders kan, als je zonder die samenwerkingen het doel niet zal halen.”

Zoals het in de tijd van Beethoven klinkt

Stefaan Vanfleteren, CEO van Piano's Maene, weet als geen ander hoe complex een organisatienetwerk kan zijn. Maar het is ook dankzij deze samenwerkingsvorm dat Piano’s Maene een nieuwe, innovatieve vleugelpiano heeft kunnen ontwikkelen. “Het is ons uitgangsbord geworden”, zegt Vanfleteren over de piano. “Het is altijd de visie van Piano's Maene geweest om innovatief te zijn en verandering te omarmen.

Als CEO is dit van bij het begin mijn voornaamste drijfveer geweest — iets wat bijna haaks staat op de traditionele en best wel conservatieve wereld van de piano. Met onze Chris Maene rechtsnarige vleugel hebben we iets gecreëerd dat teruggaat naar hoe de piano van Beethoven, Chopin en co was gebouwd, maar toch vernieuwend is.”

De vleugelpiano klinkt zoals ze in de tijd van deze legendarische componisten moet geklonken hebben — maar dan beter. “We hebben de bassnaren opnieuw recht in de piano gelegd, net zoals toen. Dat zorgt ervoor dat het geluid van één snaar veel minder dat van alle andere snaren gaat beïnvloeden. Je kan dus elke snaar apart beter horen”, legt Vanfleteren uit. Vroeger hadden deze piano’s met rechte snaren enkele nadelen — precies dat was de reden waarom de gekruiste snaren werden gecommercialiseerd — , zoals doffe hoge tonen. “Maar door veel research en testing samen met onze partners hebben we deze nadelen eruit kunnen halen en een piano kunnen maken die klinkt als geen ander.”

Deze nieuwe piano was niet mogelijk geweest zonder de samenwerking van het netwerk dat Piano’s Maene rondom zich heeft opgebouwd. Artiesten die input hebben gegeven, het concertgebouw in Brugge waar Vanfleteren en zijn team de klank van de piano mochten testen, maar ook onder andere een ijzergieterij uit Duitsland die het frame van de piano mee heeft gemaakt en zelfs een architect uit New York die mee nadenkt over hoe het klavier ergonomischer kan worden.